معرفی رشته مهندسی پزشکی| دروس،بازار کار و درآمد

رشته مهندسی پزشکی به معنای واقعی کلمه، تلاش به‌منظور ارائه راه‌حل‌های نوآورانه برای چالش‌های مراقبت‌های بهداشتی است. مانند سایر صنایعی که از فناوری پیشرفته برای برآوردن نیازهای گوناگون استفاده می‌کنند، مهندسی پزشکی نیاز به استراتژی‌های آینده‌نگر دارد. با بهترین دبیرستان دوره دوم شهرک غرب تهران همراه شوید تا به معرفی رشته مهندسی پزشکی، دروس، بازار کار، درآمد و گرایش‌های آن بپردازیم.

رشته مهندسی پزشکی چیست

در ابتدا به این سوال می‌پردازیم که رشته مهندسی پزشکی چیست؟ مهندسی پزشکی یک رشته به‌سرعت در حال رشد است که تقاطع پزشکی و فناوری محسوب می‌شود. این رشته شامل طراحی و توسعه تجهیزات پزشکی و تکنیک‌هایی است که به بهبود تشخیص، درمان و نظارت بر شرایط پزشکی کمک می‌کند. مهندسی پزشکی روش ارائه مراقبت‌های بهداشتی، از اندام‌های مصنوعی گرفته تا تکنیک‌های تصویربرداری پیشرفته و ردیاب‌های سلامتی را متحول کرده است.

یکی از حوزه‌های کلیدی در مهندسی پزشکی، توسعه دستگاه‌ها و تجهیزات مدیکال پیشرفته است. این دستگاه‌ها از ابزارهای ساده مانند سرنگ و گوشی پزشکی گرفته تا ماشین‌های پیچیده مانند اسکنرهای MRI و سیستم‌های جراحی روباتیک را شامل می‌شود.

علاوه بر تجهیزات پزشکی، مهندسی پزشکی حوزه بیوانفورماتیک و تصویربرداری پزشکی را نیز در بر می‌گیرد. بیوانفورماتیک شامل استفاده از الگوریتم‌های کامپیوتری و تکنیک‌های تجزیه و تحلیل داده‌ها برای تفسیر داده‌های بیولوژیکی، مانند توالی‌های DNA و ساختارهای پروتئینی است.

از سوی دیگر، تصویربرداری پزشکی شامل استفاده از فناوری‌های گوناگون تصویربرداری مانند اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن و سونوگرافی برای تجسم داخل بدن انسان است. مهندسان پزشکی نقش مهمی در توسعه و بهبود این تکنیک‌های تصویربرداری ایفا می‌کنند. آن‌ها به متخصصان مراقبت‌های بهداشتی اجازه می‌دهند تا طیف وسیعی از شرایط پزشکی را به‌طور دقیق تشخیص داده و درمان کنند.

رشته مهندسی پزشکی زیر شاخه کدام رشته است

رشته مهندسی پزشکی در دنیا یکی از شاخه‌های ترکیبی مهندسی و علوم زیستی است. این رشته به‌منظور حل مشکلات پیچیده در زمینه پزشکی و بهبود کیفیت زندگی بیماران ایجاد شده است. این رشته که به «مهندسی زیست پزشکی» نیز معروف است، میان‌رشته‌ای محسوب می‌شود. به‌طوری که عموما زیر شاخه‌ای از مهندسی برق، مهندسی مکانیک و علوم زیستی (زیست‌شناسی و فیزیولوژی) است.

در این زمینه دانشجویان با موضوعاتی مانند الکترونیک پزشکی، سیگنال‌های حیاتی، طراحی و ساخت دستگاه‌های پزشکی، سیستم‌های تصویربرداری پزشکی و بیومواد آشنا می‌شوند. همچنین درک عمیقی از آناتومی و فیزیولوژی بدن انسان به‌دست می‌آورند.

اما در ایران، زیر شاخه رشته مهندسی پزشکی چیست؟ مهندسی پزشکی در ایران یک حوزه تخصصی در زمینه ریاضی است. از آنجایی که این رشته درواقع چندین رشته مهندسی را با علوم پزشکی ادغام می‌کند، دستیابی به قبولی در این رشته مستلزم رتبه سطح بالای در کنکور سراسری است.

گرایش‌های رشته مهندسی پزشکی

رشته مهندسی پزشکی شامل سه گرایش و حوزه اصلی تخصصی بیومواد، بیوالکتریک و بیومکانیک است. درحالی‌که چندین دوره پایه بین این رشته‌ها مشترک است، دوره‌های تخصصی بر اساس اهداف هر رشته متفاوت خواهد بود. دانشجویان معمولا قبل از شرکت در آزمون کارشناسی ارشد، یک دوره کارشناسی چهارساله در رشته مهندسی پزشکی را می‌گذرانند که منجر به مطالعات پیشرفته و تخصصی‌تر می‌شود.

دروس اصلی مهندسی پزشکی که همه دانشجویان باید بگذرانند شامل ریاضیات عمومی، محاسبات عددی، فیزیک، برنامه‌نویسی، آمار حیاتی، احتمالات، مدارهای منطقی، بهداشت عمومی، دوره‌های کارآموزی، پروژه‌ها، آناتومی، فیزیولوژی، اصطلاحات پزشکی، اصول توانبخشی و فیزیک پزشکی است. در ادامه به معرفی رشته مهندسی پزشکی و گرایش‌های آن می‌پردازیم.

۱. مهندسی پزشکی – گرایش بیومواد

گرایش مهندسی پزشکی بیومواد بر رویکرد مبتنی بر مهندسی تاکید دارد و دانشجویان را ملزم به ادغام اصول شیمی و زیست‌شناسی با علوم مهندسی و ریاضیات می‌کند. در بیومواد، دانشجویان، طراحی و ساخت تجهیزات گوناگون بیمارستانی و آزمایشگاهی مانند دستگاه‌هایی برای اندازه‌گیری دقیق قند خون و ابزارهایی برای ارزیابی سطح شنوایی یا فعالیت مغز را یاد می‌گیرند.

متخصصان بیومواد در رشته مهندسی پزشکی همچنین در طراحی و ساخت قطعات الکترونیکی برای ابزارهای تشخیصی مانند دستگاه‌های اولتراسوند، سی تی اسکنرها و ام آر آی کمک می‌کنند. همچنین ایجاد ساختارهای کاربردی مانند قالب‌ها و اندام‌های مصنوعی برای تشخیص و درمان بیماری‌ها را یاد می‌گیرند.

دروس کلیدی برای رشته‌های بیومواد شامل شیمی عمومی، خواص مواد، ترمودینامیک، پدیده‌های انتشار، انتقال گرما و جرم، شیمی آلی، دینامیک و ارتعاشات در مهندسی پزشکی، بیوشیمی، مکانیک سیالات و پروتزهای بیومواد است.

۲. مهندسی پزشکی – گرایش بیومکانیک

بدن انسان یک سیستم بیومکانیکی پیچیده است که در آن ماهیچه‌ها و مفاصل گوناگون به همراه شبکه‌ای از مویرگ‌ها خون را به اندام‌ها می‌رسانند. گرایش بیومکانیک رشته مهندسی پزشکی دانش ساختارهای بیولوژیکی را با اصول فیزیک ترکیب می‌کند تا اندام‌های مصنوعی و متناسب با نیازهای فیزیولوژیکی بدن را به‌وجود آورد.

مهندسان پزشکی متخصص در این گرایش به طراحی دریچه‌های قلب، مفاصل و اندام‌های مصنوعی می‌پردازند. دروس ضروری برای موفقیت در بیومکانیک عبارت از خواص مواد مهندسی، دینامیک ماشین، طراحی اجزا، بیوشیمی، طراحی به کمک کامپیوتر، مکانیک سیالات، حرکت‌شناسی و بیومکانیک مقدماتی است.

۳. مهندسی پزشکی – گرایش بیوالکتریک

فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی پزشکی – گرایش بیوالکتریک بر روی طراحی دستگاه‌ها و تجهیزات پردازش پزشکی و همچنین نظارت بر تهیه قطعات از منابع بین‌المللی تمرکز دارند. تخصص آن‌ها در پردازش تصاویر و علائم حیاتی، توسعه سیستم‌های نظارت بیمارستانی، نگهداری و تجهیز دستگاه‌های پزشکی و ابزار توانبخشی در حین مدل‌سازی ساختارهای بیولوژیکی است. دوره‌های و دروس مهم برای مهندسی پزشکی بیوالکتریک شامل مدارهای الکترونیکی، ریزپردازنده‌ها، الکترونیک، سیستم‌های کنترل خطی، تجزیه و تحلیل سیستم‌ها و تکنیک‌های پالس هستند.

دروس رشته مهندسی پزشکی

کل برنامه درسی رشته مهندسی پزشکی شامل 140 واحد درسی است که به دروس عمومی، پایه، اصلی و انتخابی تقسیم می‌شود. این رشته شامل دروس عمومی: 20 واحد، دروس پایه: 26 واحد، دروس اصلی: 47 واحد و دروس تخصصی: 47 واحد است. چندین درس بین همه گرایش‌های مهندسی پزشکی مشترک است که به شرح زیر هستند.

• ریاضی عمومی
• معادلات دیفرانسیل
• فیزیک عمومی
• برنامه‌نویسی کامپیوتر
• آمار حیاتی و احتمالات
• محاسبات عددی
• استاتیک و مقاومت مواد در مهندسی پزشکی
• ریاضیات مهندسی
• مقدمه‌ای بر مهندسی زیست پزشکی
• تجهیزات عمومی بیمارستان‌ها و کلینیک‌های پزشکی
• مدارهای الکتریکی
• الکترونیک
• مدارهای منطقی
• بهداشت عمومی
• اصول بازسازی تجهیزات و دستگاه‌ها
• مبانی مدیریت خدمات مراقبت‌های بهداشتی
• اصول رادیولوژی و سیستم‌های رادیوتراپی
• فیزیولوژی
• آناتومی
• فیزیک پزشکی
• زبان تخصصی در مهندسی پزشکی
• بیوفیزیک
• کارآموزی
• پروژه

بازار کار رشته مهندسی پزشکی

بازار کار رشته مهندسی پزشکی در ایران با چند مسیر شغلی رایج در این زمینه مشخص می‌شود.

• طراحی دستگاه‌های آزمایشگاهی: ایجاد دستگاه‌های اندازه‌گیری نوآورانه مانند اندازه‌گیری قند خون یا فشارخون که با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته انجام می‌شود.
• توسعه سیستم‌های تصویربرداری پزشکی: طراحی تجهیزاتی مانند اسکنرهای سی تی و دستگاه‌های رادیوگرافی که تصاویری از قسمت‌های خاص بدن را برای ارزیابی پزشکی نمایش می‌دهند.
• ایجاد سیستم‌های اندازه‌گیری پزشکی: شامل طراحی و تولید دستگاه‌هایی است که سیگنال‌های مغز و سایر بیومتریک‌ها را ضبط می‌کنند.
• ساخت دستگاه‌های مصنوعی و تشخیصی: طراحی و ساخت قطعات و مواد مصنوعی بدن است که برای تشخیص و درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود.
• نگهداری از تجهیزات پزشکی: یک حوزه شغلی حیاتی که برای نگهداری تجهیزات پزشکی به تکنسین‌های ماهر نیاز دارد.
• تشخیص و درمان بیماری: این حوزه مستلزم سطح بالایی از تخصص و تجربه است که فرصت‌های سودآوری را در زمینه مهندسی پزشکی ارائه می‌دهد.

مهندسان پزشکی در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی، سازمان‌های تامین اجتماعی، موسسات خیریه نیازمندان و جانبازان، مراکز تحقیقاتی در وزارت دفاع، شرکت‌های تجهیزات پزشکی و وزارتخانه‌های دولتی فرصت شغلی دارند.

درآمد رشته مهندسی پزشکی

اما وضعیت حقوق و درآمد در رشته مهندسی پزشکی چیست؟ حقوق مهندسان پزشکی می‌تواند در سازمان‌های دولتی و خصوصی متفاوت باشد و حقوق بخش دولتی توسط مقررات ملی تعیین می‌شود. در مقابل، شرکت‌های خصوصی اغلب حقوق بالاتری ارائه می‌دهند، به‌ویژه که ۸۰ درصد صنعت پزشکی بر خرید و فروش تجهیزات متمرکز است.

جمع بندی

در این مطلب به معرفی رشته مهندسی پزشکی و ویژگی‌های و نکات مهم آن پرداختیم. مهندسی پزشکی یک زمینه بین‌رشته‌ای که علوم مهندسی را با علوم زیستی، پزشکی، ریاضیات و فیزیک ترکیب می‌کند تا دستگاه‌ها، سیستم‌ها و فناوری‌های پزشکی را برای تشخیص، درمان و بهبود کیفیت زندگی بیماران طراحی کند. رشته مهندسی پزشکی زیرمجموعه مهندسی برق، مکانیک و علوم زیستی است و مباحثی مانند الکترونیک پزشکی، سیگنال‌های حیاتی، تصویربرداری پزشکی و بیومواد را شامل می‌شود.

سوالات متداول

۱. رشته مهندسی پزشکی چیست و چه کاربردهایی دارد؟

رشته مهندسی پزشکی رشته‌ای ترکیبی از مهندسی و علوم زیستی است که به طراحی و توسعه تجهیزات پزشکی و فناوری‌های تشخیصی و درمانی مانند دستگاه‌های تصویربرداری کمک می‌کند.

۲. دانشجویان در رشته مهندسی پزشکی چه موضوعاتی را می‌آموزند؟

مباحثی مانند الکترونیک پزشکی، طراحی دستگاه‌های پزشکی، بیومواد و تصویربرداری پزشکی در رشته مهندسی پزشکی تدریس می‌شود. همچنین دانشجویان با اصول بیولوژیکی و آناتومی بدن انسان آشنا خواهند شد.

۳. آیا رشته مهندسی پزشکی بازار کار مناسبی دارد؟

بله باتوجه‌به نیاز روزافزون به تجهیزات پزشکی پیشرفته و کاربردهای گسترده هوش مصنوعی در پزشکی، بازار کار رشته مهندسی پزشکی رو به رشد است و فرصت‌های شغلی بالایی دارد.